Định Nghĩa từ Kinh Điển
Trong Tương Ưng Bộ Kinh (Saṃyutta Nikāya), đức Phật dạy:
“Này các Tỳ kheo, dù có Như Lai xuất hiện hay không xuất hiện ở đời, pháp tánh ấy vẫn thường trú: Tất cả các hành là vô thường, tất cả các hành là khổ, tất cả các pháp là vô ngã.”
Ba Đặc Tính
1. Vô Thường (Anicca)
“Tất cả các hành là vô thường, sinh diệt, biến hoại…”
Biểu Hiện
- Luôn thay đổi
- Không tồn tại vĩnh viễn
- Sinh diệt liên tục
Phạm Vi
- Thân thể vật chất
- Tâm thức cảm xúc
- Mọi hiện tượng hữu vi
2. Khổ (Dukkha)
“Tất cả các hành là khổ, bức bách, bất toại nguyện…”
Biểu Hiện
- Không hoàn hảo
- Bất như ý
- Đau khổ và bất an
Phạm Vi
- Khổ khổ (đau đớn trực tiếp)
- Hoại khổ (biến hoại của lạc)
- Hành khổ (tính bất toại nguyện)
3. Vô Ngã (Anatta)
“Tất cả các pháp là vô ngã, không có tự thể thường hằng…”
Biểu Hiện
- Không có thực thể
- Không thể kiểm soát
- Không có tự tánh
Phạm Vi
- Thân ngũ uẩn
- Tâm thức cảm xúc
- Tất cả các pháp
Mối Tương Quan
1. Vô Thường và Khổ
- Vì vô thường nên khổ
- Thay đổi tạo bất an
- Không thể nương tựa
2. Khổ và Vô Ngã
- Vì khổ nên vô ngã
- Không thể kiểm soát
- Không đáng chấp thủ
3. Vô Ngã và Vô Thường
- Vì vô ngã nên vô thường
- Không có thực thể
- Duyên sinh duyên diệt
Phương Pháp Quán Chiếu
1. Quán Vô Thường
- Thấy sự biến đổi
- Nhận ra tính tạm bợ
- Buông xả chấp thường
2. Quán Khổ
- Thấy tính bất toại nguyện
- Nhận ra sự bức bách
- Không tìm hạnh phúc thường hằng
3. Quán Vô Ngã
- Thấy tính duyên sinh
- Nhận ra không thực thể
- Buông xả chấp ngã
Lợi Ích của Quán Ba Đặc Tính
1. Đối Với Tâm
- Giảm chấp thủ
- Tăng trí tuệ
- Phát triển xả ly
2. Đối Với Tu Tập
- Thấy rõ thực tướng
- Tăng trưởng tuệ giác
- Hướng đến giải thoát
3. Đối Với Giải Thoát
- Đoạn trừ phiền não
- Thoát khỏi luân hồi
- Chứng ngộ Niết-bàn
Chướng Ngại Trong Tu Tập
1. Về Nhận Thức
- Tà kiến về thường
- Chấp ngã kiên cố
- Mê lầm về lạc
2. Về Tình Cảm
- Sợ vô thường
- Không chấp nhận khổ
- Bám víu ngã chấp
3. Về Thực Hành
- Thiếu tinh tấn
- Quán chiếu không sâu
- Tu tập không đúng pháp
Phương Pháp Vượt Qua
1. Học Hỏi
- Hiểu rõ giáo lý
- Thân cận thiện tri thức
- Tư duy chánh pháp
2. Thực Hành
- Tinh tấn quán chiếu
- Chánh niệm tỉnh giác
- Phát triển trí tuệ
3. Chứng Nghiệm
- Thể nhập thực tướng
- Trải nghiệm trực tiếp
- Giác ngộ giải thoát
Kết Luận
Ba Đặc Tính là:
- Chân lý phổ quát
- Nền tảng trí tuệ
- Con đường giải thoát
Để thực chứng cần:
- Quán chiếu liên tục
- Buông xả chấp thủ
- Tu tập miên mật