Định Nghĩa từ Kinh Điển
Trong Tương Ưng Bộ Kinh (Saṃyutta Nikāya), đức Phật dạy:
“Này các Tỳ kheo, có bốn đạo quả Sa-môn này. Thế nào là bốn? Đạo quả Dự lưu, đạo quả Nhất lai, đạo quả Bất lai, và đạo quả A-la-hán.”
Bốn Thánh Quả
1. Tu-đà-hoàn (Sotāpanna)
“Vị ấy đã nhập vào dòng thánh…”
Đặc Điểm
- Đoạn trừ ba kiết sử đầu
- Tuyệt đối tin vào Tam Bảo
- Không còn tái sinh quá 7 lần
Đoạn Trừ
- Thân kiến
- Hoài nghi
- Giới cấm thủ
2. Tư-đà-hàm (Sakadāgāmi)
“Vị ấy sẽ trở lại một lần…”
Đặc Điểm
- Làm suy yếu tham sân si
- Chỉ còn tái sinh một lần
- Giảm thiểu phiền não
Đoạn Trừ
- Giảm nhẹ dục ái
- Giảm nhẹ sân hận
- Giảm nhẹ si mê
3. A-na-hàm (Anāgāmi)
“Vị ấy không còn trở lại…”
Đặc Điểm
- Đoạn trừ năm hạ phần kiết sử
- Không còn tái sinh cõi dục
- Sinh vào cõi tịnh cư
Đoạn Trừ
- Dục ái
- Sân hận
- Hoàn toàn các kiết sử đầu
4. A-la-hán (Arahant)
“Vị ấy đã đoạn tận lậu hoặc…”
Đặc Điểm
- Đoạn trừ mọi phiền não
- Giải thoát hoàn toàn
- Chứng đắc Niết-bàn
Đoạn Trừ
- Tất cả kiết sử
- Mọi phiền não
- Vô minh hoàn toàn
Tiến Trình Tu Tập
1. Giai Đoạn Chuẩn Bị
- Tu tập giới định tuệ
- Phát triển thiện căn
- Tích lũy công đức
2. Giai Đoạn Thực Hành
- Tu tập Bát Chánh Đạo
- Phát triển trí tuệ
- Đoạn trừ phiền não
3. Giai Đoạn Chứng Ngộ
- Thấy rõ Tứ Diệu Đế
- Đoạn trừ kiết sử
- Chứng đắc thánh quả
Những Thay Đổi Sau Chứng Đắc
1. Về Tâm
- Thanh tịnh hơn
- Giảm phiền não
- Tăng trí tuệ
2. Về Đời Sống
- Đạo đức trong sạch
- Giảm tham ái
- An lạc hơn
3. Về Tương Lai
- Giảm tái sinh
- Hướng đến giải thoát
- Chắc chắn đạt Niết-bàn
Phương Pháp Tu Tập
1. Chuẩn Bị
- Thọ trì giới luật
- Phát triển định lực
- Học hỏi chánh pháp
2. Thực Hành
- Tu tập minh sát
- Quán chiếu thực tại
- Đoạn trừ phiền não
3. Thành Tựu
- Chứng ngộ chân lý
- Đoạn trừ kiết sử
- Giải thoát khổ đau
Lợi Ích của Chứng Đắc
1. Đối Với Bản Thân
- Giải thoát khổ đau
- An lạc nội tâm
- Chắc chắn giải thoát
2. Đối Với Người Khác
- Làm gương sáng
- Hướng dẫn tu tập
- Lợi lạc chúng sinh
3. Đối Với Đạo Pháp
- Duy trì chánh pháp
- Chứng minh đạo quả
- Truyền bá giáo lý
Dấu Hiệu Chứng Đắc
1. Về Tâm
- Thanh tịnh
- Vô nhiễm
- Giải thoát
2. Về Trí Tuệ
- Thấy rõ chân lý
- Đoạn trừ vô minh
- Hiểu rõ thực tướng
3. Về Đạo Quả
- Chứng ngộ rõ ràng
- Không thối chuyển
- Tiến đến viên mãn
Kết Luận
Bốn Thánh Quả là:
- Chặng đường giác ngộ
- Mục tiêu tu tập
- Thành tựu giải thoát
Để chứng đắc cần:
- Tu tập miên mật
- Đoạn trừ phiền não
- Phát triển trí tuệ