Định Nghĩa từ Kinh Điển
Trong Kinh Đại Tứ Thập (Mahācattārīsaka Sutta, MN 117), đức Phật dạy:
“Và này các Tỳ kheo, thế nào là Chánh định? Này các Tỳ kheo, ở đây vị Tỳ kheo ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sinh, có tầm có tứ… Thiền thứ hai… Thiền thứ ba… chứng và trú Thiền thứ tư. Này các Tỳ kheo, đây gọi là Chánh định.”
Bốn Tầng Thiền (Jhāna)
1. Sơ Thiền
“Ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sinh, có tầm có tứ.”
- Ly dục (Viveka)
- Có tầm (Vitakka)
- Có tứ (Vicāra)
- Hỷ (Pīti)
- Lạc (Sukha)
- Nhất tâm (Ekaggatā)
2. Nhị Thiền
“Diệt tầm và tứ, chứng và trú Thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sinh, không tầm không tứ, nội tĩnh nhất tâm.”
- Không tầm tứ
- Định sinh hỷ lạc
- Nội tĩnh
- Nhất tâm
3. Tam Thiền
“Ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm sự lạc thọ… chứng và trú Thiền thứ ba.”
- Ly hỷ
- Trú xả
- Chánh niệm
- Tỉnh giác
- Thân lạc
4. Tứ Thiền
“Xả lạc xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ không lạc, xả niệm thanh tịnh.”
- Xả lạc xả khổ
- Không hỷ ưu
- Xả niệm thanh tịnh
- Định tâm thuần tịnh
Điều Kiện Phát Triển Định
1. Chuẩn Bị Ban Đầu
- Giới hạnh thanh tịnh
- Hoàn cảnh thích hợp
- Tư thế thoải mái
- Hướng dẫn đúng đắn
2. Năm Thiền Chi
- Tầm (Vitakka)
- Tứ (Vicāra)
- Hỷ (Pīti)
- Lạc (Sukha)
- Nhất tâm (Ekaggatā)
3. Năm Thiền Duyên
- Giới thanh tịnh
- Kiến thanh tịnh
- Chánh kiến thanh tịnh
- Nghi thanh tịnh
- Đạo phi đạo tri kiến thanh tịnh
Chướng Ngại của Định
1. Năm Triền Cái
- Tham dục
- Sân hận
- Hôn trầm thụy miên
- Trạo cử hối quá
- Nghi
2. Mười Tùy Phiền Não của Định
- Ánh sáng
- Tri kiến
- Hỷ
- An tịnh
- Lạc
- Thắng giải
- Tinh tấn
- Niệm
- Xả
- Dục
3. Các Chướng Ngại Khác
- Thân không điều hòa
- Tâm không tịnh lạc
- Phóng dật
- Thất niệm
Phương Pháp Tu Tập
1. Chuẩn Bị
- Chọn nơi yên tĩnh
- Tư thế thích hợp
- Điều hòa hơi thở
- Buông xả vọng tưởng
2. Tiến Hành
- Chú tâm vào đề mục
- Duy trì chánh niệm
- Phát triển định lực
- Vượt qua chướng ngại
3. An Trú
- Ổn định tâm
- Phát triển các thiền chi
- Chứng đắc các tầng thiền
- Duy trì trạng thái định
Lợi Ích của Chánh Định
1. Đối Với Thân
- Sức khỏe tốt
- Thân khinh an
- Năng lượng dồi dào
2. Đối Với Tâm
- Tâm an lạc
- Trí tuệ phát triển
- Phiền não giảm thiểu
3. Đối Với Tu Tập
- Nền tảng tuệ quán
- Thần thông phát triển
- Giải thoát viên mãn
Mối Liên Hệ với Các Chi Phần Khác
1. Với Chánh Kiến
- Định hỗ trợ tuệ
- Tuệ hướng dẫn định
- Định tuệ tương ứng
2. Với Chánh Niệm
- Định dựa trên niệm
- Niệm hỗ trợ định
- Định niệm song hành
3. Với Các Chi Phần Khác
- Giới làm nền tảng
- Tinh tấn trợ duyên
- Tất cả hỗ trợ lẫn nhau
Kết Luận
Chánh Định là:
- Đỉnh cao của thiền định
- Nền tảng của tuệ giác
- Cửa ngõ giải thoát
Để phát triển Chánh Định cần:
- Tu tập toàn diện
- Kiên trì tinh tấn
- Hướng đến giải thoát