Định Nghĩa từ Kinh Điển
Trong Kinh Đại Tứ Thập (Mahācattārīsaka Sutta, MN 117), đức Phật dạy:
"Và này các Tỳ kheo, thế nào là Chánh tinh tấn? Ở đây, này các Tỳ kheo, Tỳ kheo phát sinh ý muốn, cố gắng, tinh tấn, sách tấn tâm, nỗ lực để:
- Ngăn ngừa các pháp ác bất thiện chưa sinh không cho sinh khởi
- Đoạn trừ các pháp ác bất thiện đã sinh
- Làm phát sinh các thiện pháp chưa sinh
- Duy trì và phát triển các thiện pháp đã sinh"
Bốn Phương Diện của Chánh Tinh Tấn
1. Ngăn Ngừa (Saṃvara-padhāna)
“Thế nào là tinh tấn ngăn ngừa? Khi thấy sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp, vị ấy không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng…”
- Phòng hộ các căn
- Tránh xa duyên xấu
- Giữ gìn chánh niệm
2. Đoạn Trừ (Pahāna-padhāna)
“Thế nào là tinh tấn đoạn trừ? Vị ấy không chấp nhận, loại bỏ, từ bỏ, diệt tận, không cho hiện hữu các tư duy bất thiện đã khởi lên…”
- Từ bỏ tham ái
- Đoạn trừ sân hận
- Phá tan si mê
3. Tu Tập (Bhāvanā-padhāna)
“Thế nào là tinh tấn tu tập? Vị ấy tu tập các giác chi đưa đến viễn ly, ly tham, đoạn diệt, hướng đến từ bỏ…”
- Phát triển thiện pháp
- Tu tập giới định tuệ
- Tăng trưởng công đức
4. Duy Trì (Anurakkhaṇa-padhāna)
“Thế nào là tinh tấn duy trì? Vị ấy gìn giữ định tướng tốt đẹp đã sinh…”
- Giữ gìn thiện pháp
- Duy trì công phu
- Bảo vệ thành quả
Đặc Tính của Chánh Tinh Tấn
1. Tính Chất Quân Bình
- Không quá căng thẳng
- Không quá lơi lỏng
- Giữ mức vừa phải
2. Tính Chất Liên Tục
- Kiên trì bền bỉ
- Không gián đoạn
- Thường xuyên tinh tấn
3. Tính Chất Đúng Đắn
- Đúng phương pháp
- Đúng đối tượng
- Đúng mục đích
Phương Pháp Tu Tập
1. Phát Khởi Tinh Tấn
- Quán niệm vô thường
- Nhớ đến mục đích tu tập
- Phát tâm dõng mãnh
2. Duy Trì Tinh Tấn
- Giữ vững quyết tâm
- Vượt qua chướng ngại
- Không thối chuyển
3. Phát Triển Tinh Tấn
- Tăng cường công phu
- Nâng cao chất lượng
- Mở rộng phạm vi
Những Chướng Ngại
1. Nội Tại
- Giải đãi
- Biếng nhác
- Thối chí
2. Ngoại Tại
- Hoàn cảnh khó khăn
- Môi trường không thuận lợi
- Duyên chướng ngại
3. Tâm Lý
- Nghi ngờ
- Sợ hãi
- Thiếu tự tin
Phương Pháp Khắc Phục
1. Đối Với Giải Đãi
- Quán niệm vô thường
- Nhớ đến cái chết
- Phát khởi tàm quý
2. Đối Với Chướng Ngại
- Vượt qua khó khăn
- Tìm giải pháp thích hợp
- Chuyển hóa nghịch cảnh
3. Đối Với Tâm Lý
- Củng cố đức tin
- Tăng cường tự tin
- Phát triển trí tuệ
Lợi Ích của Chánh Tinh Tấn
1. Đối Với Tu Tập
- Tiến bộ nhanh chóng
- Vượt qua chướng ngại
- Đạt được thành tựu
2. Đối Với Tâm Trí
- Phát triển định lực
- Tăng trưởng trí tuệ
- Đoạn trừ phiền não
3. Đối Với Đời Sống
- Thành công trong công việc
- Phát triển nhân cách
- Đạt được mục tiêu
Kết Luận
Chánh Tinh Tấn là:
- Động lực tu tập
- Năng lượng chuyển hóa
- Yếu tố thành công
Để phát triển Chánh Tinh Tấn cần:
- Kiên trì không ngừng
- Nỗ lực đúng hướng
- Duy trì liên tục