Định Nghĩa từ Kinh Điển
Trong Tăng Chi Bộ Kinh (Aṅguttara Nikāya), đức Phật dạy:
“Này các Tỳ kheo, có ba học pháp này. Thế nào là ba? Tăng thượng giới học, tăng thượng tâm học, tăng thượng tuệ học.”
Ba Môn Học
1. Giới Học (Adhisīla-sikkhā)
“Này các Tỳ kheo, thế nào là tăng thượng giới? Ở đây, vị Tỳ kheo giữ giới, sống chế ngự với sự chế ngự của giới bổn…”
Ý Nghĩa
- Nền tảng đạo đức
- Khuôn phép sinh hoạt
- Phòng hộ thân tâm
Phạm Vi Tu Tập
- Ngũ Giới cho cư sĩ
- Bát Quan Trai Giới cho cư sĩ tu tập
- Thập Thiện Nghiệp cho mọi người
- Giới Tỳ Kheo cho xuất gia
2. Định Học (Adhicitta-sikkhā)
“Này các Tỳ kheo, thế nào là tăng thượng tâm? Ở đây, vị Tỳ kheo ly dục, ly pháp bất thiện…”
Ý Nghĩa
- Tập trung tâm ý
- Phát triển định lực
- An trú nội tâm
Phạm Vi Tu Tập
- Tứ Niệm Xứ làm nền tảng
- Tứ Thiền phát triển định
- Bát Định thuộc về thiền định cao cấp
3. Tuệ Học (Adhipaññā-sikkhā)
“Này các Tỳ kheo, thế nào là tăng thượng tuệ? Ở đây, vị Tỳ kheo như thật tuệ tri: ‘Đây là khổ’…”
Ý Nghĩa
- Phát triển trí tuệ
- Thấy rõ thực tướng
- Đoạn trừ vô minh
Phạm Vi Tu Tập
- Tứ Diệu Đế - hiểu rõ chân lý
- Thập Nhị Nhân Duyên - thấu suốt nhân quả
- Tam Tướng - thấy rõ thực tướng các pháp
Mối Quan Hệ Giữa Ba Học
1. Thứ Tự Tu Tập
“Này các Tỳ kheo, ví như xây dựng ngôi nhà lớn, trước hết phải đặt nền móng…”
Tiến Trình
- Giới làm nền tảng
- Định làm trung gian
- Tuệ là mục đích
2. Hỗ Tương Phát Triển
- Giới thanh tịnh hỗ trợ định phát triển
- Định vững chắc làm nền cho tuệ sinh khởi
- Tuệ phát triển giúp giới định viên mãn
3. Tương Ưng Tu Tập
“Này các Tỳ kheo, giới được định hỗ trợ đem lại quả lớn, lợi ích lớn. Định được tuệ hỗ trợ đem lại quả lớn, lợi ích lớn. Tuệ được giới hỗ trợ đem lại quả lớn, lợi ích lớn.”
Phương Pháp Tu Tập
1. Tu Tập Giới
- Thọ trì giới luật
- Phòng hộ các căn
- Chánh niệm trong sinh hoạt
2. Tu Tập Định
- Thực hành thiền định
- Phát triển chánh niệm
- An trú nội tâm
3. Tu Tập Tuệ
- Học hỏi chánh pháp
- Quán chiếu thực tại
- Thấu suốt chân lý
Chướng Ngại và Cách Vượt Qua
1. Đối Với Giới
- Phiền não thô
- Thói quen xấu
- Hoàn cảnh khó khăn
2. Đối Với Định
- Tâm tán loạn
- Năm Triền Cái
- Thiếu tinh tấn
3. Đối Với Tuệ
- Vô minh
- Tà kiến
- Thiếu chánh kiến
Mối Liên Hệ với Giáo Lý Khác
1. Với Bát Chánh Đạo
- Giới: Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng
- Định: Chánh tinh tấn, Chánh niệm, Chánh định
- Tuệ: Chánh kiến, Chánh tư duy
2. Với Thất Giác Chi
- Giới hỗ trợ niệm giác chi
- Định phát triển định giác chi
- Tuệ tăng trưởng trạch pháp giác chi
3. Với Tứ Niệm Xứ
- Giới làm nền tảng
- Định phát triển chánh niệm
- Tuệ thấy rõ thực tướng
Lợi Ích Tu Tập
1. Lợi Ích Hiện Tại
- Thân tâm an lạc
- Sống có đạo đức
- Trí tuệ sáng suốt
2. Lợi Ích Lâu Dài
“Này các Tỳ kheo, ba học pháp này được tu tập, được làm cho sung mãn, đưa đến Niết-bàn.”
Thành Tựu
- Đoạn trừ phiền não
- Giải thoát khổ đau
- Chứng ngộ Niết-bàn
Kết Luận
Tam Học là:
- Nền tảng tu tập
- Con đường giải thoát
- Pháp môn viên mãn
Để thành tựu cần:
- Tu tập tuần tự
- Thực hành đồng bộ
- Kiên trì miên mật