Thiền Định & Các Tầng Thiền - Kinh Nikaya

Tổng quan về Thiền Định (Samādhi)

Là một trong ba môn học (Tam Học), tập trung vào việc rèn luyện tâm để đạt được sự tập trung, tĩnh lặng và trong sáng.

Mục đích: Làm lắng dịu các chướng ngại (Năm Triền Cái), tạo nền tảng cho trí tuệ (Paññā) phát sinh.
Phương pháp: Thực hành qua các đề mục thiền như quán niệm hơi thở (Ānāpānasati), tâm từ (Mettā)...
Kết quả: Chứng đắc các tầng thiền (Jhāna) và các trạng thái định cao hơn.

Ly dục, ly ác bất thiện pháp, chứng và trú vào Sơ thiền, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sanh, có tầm, có tứ.

Chi thiền: Tầm, Tứ, Hỷ, Lạc, Nhất tâm
Trạng thái: Tâm bắt đầu an tĩnh, vắng lặng các suy nghĩ thông thường, tràn ngập hỷ lạc.

Làm tịnh chỉ tầm và tứ, chứng và trú vào Nhị thiền, một trạng thái hỷ lạc do định sanh, không tầm, không tứ, nội tĩnh nhất tâm.

Chi thiền: Hỷ, Lạc, Nhất tâm
Trạng thái: Tâm hoàn toàn tĩnh lặng, không còn sự suy nghĩ, tìm tòi. Hỷ lạc mạnh mẽ hơn.

Ly hỷ, trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm sự lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là “xả niệm lạc trú”.

Chi thiền: Lạc, Xả, Nhất tâm
Trạng thái: Hỷ lắng xuống, chỉ còn lại sự lạc thọ tinh tế và tâm xả bình thản, mạnh mẽ.

Xả lạc, xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ trước, chứng và trú vào Tứ thiền, không khổ không lạc, xả niệm thanh tịnh.

Chi thiền: Xả thanh tịnh, Nhất tâm
Trạng thái: Mọi cảm thọ đều lắng dịu. Tâm đạt đến trạng thái bình lặng, trong sáng và thanh tịnh tuyệt đối.

Trạng thái mà mọi hoạt động của tâm (thọ và tưởng) đều tạm thời dừng lại. Chỉ có các bậc A-na-hàm và A-la-hán mới có thể chứng đắc.